15 thg 11, 2013

Hình xưa TĨN NƯỚC MẮM của một thời trước 75

Nước mém ....đêy ......
Nước mém.....tĩn .....đêy .....mại dzô ....


*Mở một tỉn nước mắm là cả một nghệ thuật bởi vì nắp tỉn được trét một lớp vôi hay hỗn hợp xi măng để
bảo quản lâu và không bay mùi. Khi mua về phải dùng sống dao hay búa đập nhè nhẹ cho bể nắp. Khó nhứt là lúc mở nắp sao cho mảnh xi măng không lọt vô trong làm dơ nước mắm. Sau khi sớt nước mắm ra chai, hầu như ai cũng lẹ lẹ tống nó vô thùng rác cho đỡ bay mùi nên tỉn nước mắm chắc có lẽ là vật duy nhứt không có trong viện bảo tàng.* (Chôm của Sài Gòn Xưa & Nay hehehe)

 1965 lam mam
 Mấy cái tĩn nước mắm trốn ở đâu trong gian hàng này vậy há ?

Nó chui ra rồi kìa ,có quay xách nửa đó nha



 Dán mộc (?)
 Ghe chở nước mắm với cờ vàng của một thời
 Hình của anh Mạnh Hải ghép thì phải
 Chiết nước mắm vào tĩn ở Phú Quốc những năm 1950  1960.
 Fabrique de nuoc-mam à Phuoc Haï 1931-54
 Khằn nắp cho tĩn nước mắm.
 Những chiếc hũ dùng để đựng nước mắm chất thành đống cao tại một tỉnh Nam Kỳ.
 Nước mắm được chuyên chở bằng ghe đi khắp Nam Kỳ Lục tỉnh
 SAIGON - Dépôt de saumure en jarres
 Tĩn nước mắm
 Đồ cổ trong thời nay còn giử được (hổng trong bảo tàng hay của tư nhân )
 Vận chuyển nước mắm bằng ghe
____________________
Vài com ment từ FB đem về có liên quan tới Tĩn nước mắm của một thời .


Lua Culan Tỉn nước mắm không có bỏ thùng rác, mà được các bà ve chai mua lại,rồi lại bán cho vựa thu mua ở Xóm Tỉn để chờ cung cấp lại cho hảng nước mắm, hình trên chắc là ở Xóm Tỉn

Lua Culan Xin chú thích thêm, Xóm Tỉn nằm ở cuối đường Đề Thám đoạn từ đường Cô Giang đến bến Chương Dương,có lẽ gần sông Bến Nghé để ghe thương hồ thuận tiên lên xuống hàng.
Lua Culan Thật ra cái Tìn không là nguyên khối bằng sành,nó như hai cái tô trát dính với nhau bằng vữa tam hợp,một cái không đáy làm miệng bình, với kết cấu này thuận tiện ở chổ khi nhà thùng thu mua tỉn cũ về họ đập ra để rửa sạch, sau đó lại gắn dính vào nhau bằng vữa tam hợp (vôi, cát, đất sét).
Lua Culan Hồi xưa lề đường Đề Thám đoạn này rất rộng, tôi nhớ có mấy Nhiếp ảnh gia, đã đoạt giải ảnh về Xóm Tỉn này, cách chất tỉn lên nhau, tạo nên những đưởng nét kỷ-hà rất lạ mắt, chẳng hạn như hình Ròm đưa lên đó.
  
Lua Culan Hình cái Tỉn của Ròm còn thiếu cái quai xách bằng dây lục bình khô .
Nguyen Thuan Ai de chai , tĩn bán không ...là câu rao quen thuộc của thập niên 60 trên đất Saigon . Hồi này , ở Gò Vấp ( ngang khu vực chùa Liên Ứng , chùa Già Lam ) đường Lê Quang Định có nơi " tập kết ' vỏ tĩn . Vỏ tĩn chất đống rất đẹp mắt , sau đó có xe mang đi Ngang qua đây toàn mùi nước mắm
Tuyết Lê 1 tỉn nước mằm khi bán có quai xách cột chằng thành 2 cái quai như quai giỏ , rất khéo ,cho người mua tiện lợi xách về , và có dán nhãn phía trên nắp tỉn ..Hồi đó má sai TL ra tiệm tạp hóa mua 1 tỉn nước mắm , xách khệ nệ luôn . Về nhà dùng sống dao khẻ nhẹ cái nắp tỉn , dù khéo cỡ nào cũng bị rớt lớp cát vữa vào nước mắm , vì vậy phải đổ hết tìn nước mắm ra cái thau rồi dùng vải thưa lót trên miệng cái quặng ( phễu) lượt nước mắm vào từng chai lít ..đó là những ký ức về tỉn nước mắm của TL đó ...Nước mắm hiệu con cua xanh , tùy theo 1 con cua hay 2, 3 con cua là ký hiệu hạng nước mắm ngon hơn ...
Minh Tran Đúng là hồi đó có cái tỉn nước mắm, xách nặng tay. Thời đó kỹ nghệ chai chưa phong phú, sau đựng trong thùng sắt tây 20 lít cơ Ròm, rồi bán lẻ thì có cái bơm cũng bằng sắt at6y thụt lên thụt xuống...
Lang Tu Sai Gon Nước mắm mua bằng tĩn mắc hơn mua bằng thùng thiếc 20 lít, loại thùng dầu hôi của hãng Shell. Mua về dùng bơm bóp bóp chiết sang chai.

Hoang Tran Vậy thì cái dùng để đậy kín cái miệng tỉn nước mắm lại gọi là gì ?

Hoang Tran Gọi là nắp dũm, làm bằng đất sét nung (giống như nung gạch ngói), nên chổ làm gọi là lò nắp dũm ( giống như lò gạch).
Sau khi chiết nước mắm vào tỉn, đặt nắp dũm lên miệng tỉn, dùng xi măng khằn lại, khi xi măng còn ướt thì dán nhản hiệu lên luôn.
Sau đó là công đoạn vô quai xách bện bằng dây lác hay cói.
Mình biết rõ vì hồi nhỏ mê nhỏ bạn học chung lớp, con chủ hảng nước mắm, nhà nghèo em không chịu thương nên giờ già rồi vẫn còn nhớ mùi nước mắm của em, xí quên, mùi nước mắm của hảng nhà em! (-:


Lua Culan Ròm còn phải tìm thêm một món nữa,đập nắp Tỉn ra rồi phải có đồ múc chứ,cái gáo múc này cũng đặc biệt lắm, làm bằng 1 phần cái ống tre.
 Nam Ròms Foto

Lua Culan không phải, nó là nguyên đoạn ống tre ,một đầu tận dụng cái mắc làm chổ đựng nước mắm cao một đoạn rồi vạt ngang ,chừa một phần thân tre dài theo ống tre làm cán cầm , khi múc thì thẳng đứng rất tiên và hình như chỉ duy có cái này thì mới múc được trong tỉn ra mà thôi.

Tuyết Lê Lua Culan nhớ dai ghê , đúng là có cái gáo bằng ống tre vạt 1/3 làm cán , 2/3 còn lại được cưa ngang dùng đưa vào tĩn theo chiều thẳng đứng ,có nhiều cỡ gáo và các tiệm tạp hóa dùng các cỡ gáo làm đơn vị tính khi bán , giấm , rượu ,cũng đong bằng cái gáo tre này, hình như còn tên gọi là cái cóng..ko biết đúng không.Hồi nhỏ bị anh Hai xí gạt biểu ra tiệm bà Xẩm mua 1$ giấm xủ ..nhỏ te te chạy đi ..ai dè bị bà Xẩm chữi quá chừng ...hihihihi...
 Sơn Nguyễn Ở bến Chương Dương gần cầu ông Lãnh có địa danh xóm Tĩn..chuyên mang nước mắm từ các nơi về Saigon...(Trước 1975).
 Có cái gáo này để múc nước mắm từ thau cho vào chai nè
 Nam Ròms Foto






Và đây là hình minh họa cho cách chiết nước mắm từ thùng qua chay mà Ròm tìm được .








9 nhận xét:

  1. Sưu tầm hay quá..
    Anh copy cho bạn bè cùng xem..
    Thành thật cám ơn Nam Ròm nha..

    hihi

    Trả lờiXóa
  2. Nam rom that ky cong, ban khong bo sot mot hinh anh, mot linh vuc nao cua mot thoi yeu dau, xem nhung buc anh toi boi hoi nhu gap lai tuoi tho cua minh. Cam on rat nhieu!

    Trả lờiXóa
  3. Nam Rom that la ky cong, ban khong bo sot mot linh vuc nao cua mot thoi yeu dau da qua. Xem anh long toi boi hoi nhu bat gap tuoi tho cua minh o dau day> Cam on rat nhieu!

    Trả lờiXóa
  4. Ban oi, Hinh Minh hoa "cach chiet nuoc mam tu thung qua chai " nay khong dung : day la cach chiet dau lua tu thung qua chai do, ngay xua nha toi cung su dung dung cu nay, khong ai de nuoc mam trong thung thiec ca.

    Trả lờiXóa
  5. Aiiiiii có ve chai mâm thau nồi đồng lông vịt .... TỈN nước mém có bán hooonnnggggg.... :D

    Trả lờiXóa
  6. Nhà Nội mình khi xưa có vài cái, nhưng lúc nhỏ đâu biết trân trọng. Giờ thì mất hết. Hôm kia mình dọn dẹp xung quanh nhà thì chỉ lợm được cái đích bình thôi. Chắc bị bể hoặc đưa cho cô chú đem về khi cất nhà để ở trước cho nó "Bình Tỉnh"

    Trả lờiXóa
  7. Qủa là điều kỳ thú !!Mới đầu tôi thấy những cái dò ,tôi nghĩ anh lầm lẫn tên !!Những cái tỉn này nó gắng liền với tuổi thơ của tôi nhiều lắm ,mổi lần đi mua nước mắm !!Cám ơn nhiều nhiều anh Năm Ròm !!

    Trả lờiXóa
  8. Phục và mến công sức sưu tầm cùng tấm lòng của Nam ròm quá chừng luôn đó!

    Trả lờiXóa
  9. nhà của tui còn 03 cái vỏ tỉn nước mắm phát hiện ở sau hè, nhớ lại hồi xưa má tui lấy tỉn để kê giàn củi trong bếp.nhìn mấy cái tỉn bổng thấy nhớ Má tui quá

    Trả lờiXóa

Hình ảnh xưa gom về từ mọi nơi trên mạng Net ,không phải của Ròm ,không thuộc về Ròm .Các bạn cứ tự nhiên lấy về để xem ,để cho bạn của các bạn xem hay làm tư liệu ..... sao cũng được hihi .Phần nhiều hình xưa từ trước 1975 và một ít hình xưa thuộc về cận sau 75 . Về nguồn hình đem về thì có cái có có cái không đó là do khi có khi không và "quên" cái việc "Nguồn Hình" hehehe Thông cảm nha .

Bấm vào dưới avata "Tham gia trang web này " để có thể biết bài mới của Ròm